Nga Mone Juniku
Recension
AUTORI KA PËRSHKRUAR ME KUJDES MALLIN, DASHURINË NDAJ ATËDHEUT PLAGËT E MËRGIMTARËVE
Romani i parë i Xhavit Çitakut i titulluar “PËRSHPËRITJE E JETËS NË MËRGIM”, cili vjen para lexuesve, është një pasqyrë e të rrëfyerit për jetën larg atëdheut. Në këtë roman autori Xhavit Çitaku ka përshkruar barrën e rënd të mërgimtarit, mallin për atëdheun, shtëpin, vuetjet dhe sfidat që të dalin përpara, nga kjo largësi.
Në rrugëtimin e tij autori nuk len anash pa përshkruar ngjarje dhe situata më të ndryshme që shqiptarët ballafaqoheshin në luftën për liri dhe ekzistencë, çmimin e lart që e pagoi në përpjekjen për një siguri dhe jetë më të mirë. Autori mban të gjallë me zili mallin për jetën, atëdheun, shtëpinë vendlindjen e mbi të gjitha dhembjen e madhe e të përhershme që pulson në gjakun e tij. Pikërisht është kjo pikë gjaku që e bën autorin të rrëfehet në romanin e tij, “PËRSHPËRITJE E JETËS NË MËRGIM”.
Autori ndjen si një barrë të rëndë ndjenjën e largimit nga atëdheu, ndjenja e përgjegjësisë, ndjenëja të qenurit larg shtëpisë, larg njerzve më të dashur, larg vendlindjes, jetesë në një lloj vetëmashtrimi. Ajo ndjenjë tinzake e benë autorin të detyruar që të mos i mungoj edhe fija e shpresës pa të cilën vështirë do të ishte të përbihej kafshata e rënd e mërgimit.
Pastaj vjen arratisja e Dritonit me familjen e tij, kjo braktisje la gjurmë dhe mall në shpirtin e tij. Udhëtimi i gjatë për mërgim, malli për vendlindjen rikthen ndjenjën, dashurinë për ditët që traumatizuan botën shpirtërore të tij, malli për më të dashurit e tij filluan t’i shpalosin gjurmët e ëndërrave, sekretet e fëmijërisë. Apo thënë ndryshe, sekretin ëndërr e burgosur nën hijën që krijoj jeta. Shpresa për të mundur të kaluarën e zhdukur, ai arrin të mund pengesat dhe dilemat e pakuptim.
Në tërësi autori Çitaku, ka përshkruar me kujdes mallin, dashurinë ndaj atëdheut, plagët e mërgimtarëve shqiptarë, si dhe sakrificat dhe heroizmin e bashkatëdhetarëve në rrjedhat kombëtare.
Ësht e pamundur që secili nga ne lexuesit të mos e gjej veten në këtë roman. Është e pamundur ta ndalosh lotin dhembjen që të ngulfat në shpirt. Shumë nga ne e përjetuam apo të themi, ishim bashkëudhëtar ngarkuar me mall e dhembje me shpresë për shpëtim, për liri dhe një jetë pak sa më të mirë. Kurse pjesa tjetër i kujtojnë ato ditë trishtimi kur i përcollën më të dashurit e tyre për mërgim. Në at rrugë të gjatë ku ishin të pa vetëdishëm nëse do e gjejnë parajsën apo ferrin.
Meqë kemi të bëjmë me një roman realist, po pse jo edhe ideor, atëherë doemos do të konstatojmë se romani ka për të ndikuar në ndjenjën e lexuesit si një roman shumë i mirë, sepse autori ka arritur për të përshkruar rezultatet e përjetimit të thellë të jetës së një mërgimtari shqiptar.
